Μουσείο της Πόλης του Βόλου
Το Μουσείο της Πόλης του Βόλου στεγάζεται στο τριώροφο κτήριο της πρώην καπναποθήκης Παπάντου, στην οδό Φερών 17, στα Παλιά Βόλου.
Στο ισόγειο λειτουργούν χώροι περιοδικών εκθέσεων κι εκδηλώσεων, πωλητήριο και αναγνωστήριο. Κάτω από την αίθουσα περιοδικών εκθέσεων διατηρούνται και είναι ορατά στον επισκέπτη τμήματα αγωγών υδάτων, οι οποίοι χρονολογούνται στα μεσοβυζαντινά χρόνια (6ος -7ος αιώνας μ.Χ). Η λειτουργία του ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2014 με τα εγκαίνια της μεγάλης περιοδικής έκθεσης «Βόλος-Νέα Ιωνία: τόσο κοντά, τόσο μακριά», αφιερωμένη στα 90 χρόνια από την ίδρυση του προσφυγικού Συνοικισμού στη Νέα Ιωνία.
Η μόνιμη έκθεση «Βόλος, 10 + ιστορίες» εγκαινιάστηκε την Παρασκευή 17 Μαΐου 2019. Πρόκειται για μια εντελώς νέα έκθεση που στηρίζεται στις δωρεές συμπολιτών, αξιοποιεί επιστημονικά εργαλεία που εκπονήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με χρηματοδότηση του προγράμματος «Θαλής».
Το κτήριο
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 αρχίζει να ωριμάζει στην τοπική κοινωνία και να υιοθετείται από την τοπική αυτοδιοίκηση η ανάγκη για τη δημιουργία του μουσείου της πόλης του Βόλου. Από το 1989 και έως το 2000, ο Δήμος Βόλου αποκτά την πρώην καπναποθήκη Παπάντου και άλλα τρία κτήρια στο οικοδομικό τετράγωνο ΟΤ 49, το οποίο χαρακτηρίζεται το 1997 ως χώρος για την ανέγερση και λειτουργία του Μουσείου της Πόλης του Βόλου.
Η καπναποθήκη Παπάντου κτίστηκε περί το 1920. Όπως και άλλες καπναποθήκες στην πόλη στέγασε μέχρι και την ίδρυση του Συνοικισμού πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Το έργο της ανακαίνισης του κτηρίου και της ανάπλασης του περιβάλλοντος χώρου ξεκίνησε το 2006 με χρηματοδότηση από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας και το Δήμο Βόλου. Τη μελέτη και την επίβλεψη του έργου είχε η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Βόλου.
Η οχύρωση στον αύλειο χώρο
Η αποκατάσταση του ανατολικού σκέλους της οχύρωσης του κάστρου, στο τμήμα που βρίσκεται στον αύλειο χώρο του Μουσείου, πραγματοποιήθηκε από την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο του έργου «Συντήρηση και αποκατάσταση Κάστρου Παλαιών Δήμου Βόλου». Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού 1.000.000 ευρώ, ήταν ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδος – Ηπείρου 2007 -
«DEMUCIV: Σχεδιάζοντας το Μουσείο της Πόλης του Βόλου»
Το Μουσείο της Πόλης του Βόλου προσέλκυσε το ερευνητικό ενδιαφέρον συναφών επιστημονικών κλάδων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα τμήματα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και η Σχολή Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχείων Μουσείων και Βιβλιοθηκών ανέλαβαν ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα με τελικό στόχο το σχεδιασμό και την παραγωγή ψηφιακών διαδραστικών εκθεμάτων για τη μόνιμη έκθεση του μουσείου. Το ερευνητικό πρόγραμμα του Μουσείου «DEMUCIV: Σχεδιάζοντας το Μουσείο της Πόλης του Βόλου» χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ.
Συλλογές
Η συλλογή του Μουσείου της Πόλης του Βόλου (Μ.Π.) συγκροτείται από δύο μεγάλες ενότητες: τις συλλογές και δωρεές στην πρώην δημοτική επιχείρηση «Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου» (ΔΗ.Κ.Ι.) και το υλικό που αποκτήθηκε μετά την έναρξη λειτουργίας του, το 2014.
Περιλαμβάνει αντικείμενα, φωτογραφίες και τεκμήρια κάθε είδους και μορφής, που αφορούν την ιστορία και τη φυσιογνωμία του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής της Μαγνησίας και της Θεσσαλίας. Χρονικά εκτείνεται σε όλη την περίοδο από την ενσωμάτωση του Βόλου στο Ελληνικό κράτος (1881) έως σήμερα.
Ξεχωριστή ενότητα αποτελεί η ψηφιακή συλλογή του, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει ηχητικό αρχείο εκδηλώσεων από το 1991, το αρχείο της Δημοτικής Τηλεόρασης Βόλου (1996-1998), συνεντεύξεις, φωτογραφίες, video και άλλο οπτικό-ακουστικό υλικό.
Μετά από συμφωνία με τον τομέα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του τμήματος ΙΑΚΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το Μουσείο της Πόλης του Βόλου διαθέτει το σύνολο των ηχογραφήσεων που συγκέντρωσε και συγκεντρώνει η τράπεζα προφορικών μαρτυριών του εργαστηρίου Προφορικής Ιστορίας του τμήματος.